قتی با کودکان درباره‌ی جنسیت صحبت می‌کنیم واژه «خصوصی» و «سری» را برای آنها بازگو کنید. برای بچّه‌های کوچکتر می‌توان این مثال را گفت: «همه‌ی ما به توالت می‌رویم و در را می‌بندیم و این کار را به تنهایی انجام می‌دهیم، چون خصوصی و سری است. همین طور اعضای خصوصی بدن ما سری است و باید از لباس استفاده کنیم».به بچّه‌های بزرگتر (پیش‌دبستانی و دبستانی) خود بگویید: گرچه موضوعات خصوصی را می‌دانند، ولی هرگز در مورد این مسائل با کودکان کوچکتر از خود صحبت نکنند و اگر کودکان سوالی کردند به آنها بگویند: «دراین باره از پدر و مادرت سوال کن»
کنجکاوی کودکان در مورد مسایل جنسی از جمله مواردی است که والدین در مواجه با آن احساس سردرگمی می کنند . شاید مهم ترین عامل این سردرگمی دیدگاه والدین نسبت به بچه ها درباره مسایل جنسی است . پرسش کودکان در این زمینه در جهت کنجکاوی آنان نسبت به دنیای درون و برون خود بوده و با مفاهیم روانی جنسی دوران بزرگ سالی متفاوت است . کودکان همچون بزرگسالان به این موضوع نمی نگرند و باورهای خاص خود را در این زمینه دارند . در مدیریت صحیح این مسایل ، بدیهی است که آشنایی والدین با روند رشد روانی جنسی کودکان و نحوه برخورد با آن در تحکیم تعامل با فرزندان و گذر از این مرحله بسیار کمک کننده خواهد بود .
در این زمینه ابتدا توضیحاتی در مورد ویژگی های رشدی روانی جنسی کودکان ارائه شده و در ادامه در رابطه با چگونگی اداره مناسب این روند رشدی راهکارهایی پیشنهاد خواهد شد .
از بدو تولد و هنگامی که والدین متناسب با انتظارات جنسی مربوط به جنسیت کودک به او لباس می پوشانند و رفتار می کنند ، تفاوت جنسیتی مشهود است . روند رشد جنسی کودک دارای بعد روانی و بعد جسمی است و بعد از دوره نوزادی رشد جنسی عمدتا به مرحله روانی رشد متمرکز است ، در مورد بلوغ و رشد روانی جنسی کودکان می توان سه مرحله را شرح داد
رشد هویت جنسی – درک کودک از خود به عنوان دختر یا پسر بودن و اعتقاد راسخ به آن هویت جنسیتی نامیده می شود . هویت جنسیتی در سن 18 ماهگی ظاهر و اغلب تا سنین 4 – 2 سالگی تثبیت می شود . دو سوم کودکان بین سنین 7 – 3 سالگی جنس خود را بر اساس شواهدی چون طرز لباس پوشیدن و مدها می دانند . هر چند دامنه وسیعی از تفاوت های فردی در زمان بندی هویت جنسیتی وجود دارد ، دختران هویت جنسیتی خود را در سنین پایین تری نسبت به پسران کسب می کنند . با وجود اینکه عوامل فرهنگی اجتماعی نیز در شکل گیری آن دخیل می باشد ولی بخش عمده کسب هویت جنسیتی درونی وذاتی است .
وقتی بچّه‌ها در حال کشف دنیای خود هستند،کم کم را کشف میکنند نسبت به اعضای خصوصی بدن هم جنس خود و جنس مخالف نیز به‌طور طبیعی کنجکاو می‌شوند. شکل اعضای تناسلی جنس مخالف برای بچّه جالب است.بچّه‌ها در بازی‌های عادی خود از فرصت استفاده میکنند و از نظر جسمی به بچّه‌های دیگر نزدیک می‌شوند تا شکل بدن آنها را کشف کنند. معمول‌ترین سناریو، "دکتر بازی کردن " بچّه‌هاست. بیشتر بچّه‌ها تجربه دارند که وقتی نزد پزشک میروند او بدن آنها را معاینه می‌کند. پس دکتر بازی میکنند تا بتوانند فرصت دیدن بدن دیگران را بدست آورند.آگاه باشید که بچّه‌ها از سرکنجکاوی بازی‌های جنسی میکنند و این امری طبیعی است. اگر دیدید که فرزندتان در حضور بچّه‌ی دیگری برهنه یا نیمه‌برهنه شده است، عکس‌العمل شما بسیار مهم است و بر احساسی که فرزندتان در آینده نسبت به بدن خود و اعضای خصوصی آن پیدا خواهد کرد تأثیر بسیار مهمی خواهد گذاشت. هول نشوید، نه او را سرزنش کنید ،نه تنبیه. کاری که باید بکنید این است که، برای رفتار جنسی مناسب آنها حد و مرزی تعیین کنید.
تعیین حد و مرز جنسی
پسر 5 ساله شما با همبازی خود در اتاق مشغول بازی است. وقتی وارد اتاق می‌شوید می‌بینید از کمر به پایین برهنه شده‌اند. برخورد شما چیست؟آرامش ظاهری خود را حفظ کنید و سر بچّه‌ها داد نکشید و آنها را سرزنش نکنید. بلکه برای آنها حد و مرزی تعیین کنید. مثلاً بگویید: «هر دوی شما لباسهایتان را بپوشید. بدن شما خصوصی است و نباید جلوی کسی لباسهایتان را در بیاورید. بیایید برای شما یک سرگرمی پیدا کنم». هر کدام از خانواده‌ها می‌توانند از این موقعیت مناسب برای آموزش فرزند خود استفاده کنند. اگر دیدید بچّه‌ها باز هم به دکتر بازی علاقه نشان دادند شاید نشان این است که کنجکاویشان هنوز ارضا نشده است. بنشینید و اطلاعات اساسی را با فرزند خود مرور کنید. با او درباره‌ی شکل بدن و نام یکی یکی اعضای مختلف بدن صحبت کنید. اندام‌های جنسی را در لابه لای اندام‌های غیرجنسی نام ببرید
سری بودن و خصوصی بودن
وقتی با کودکان درباره‌ی جنسیت صحبت می‌کنیم واژه «خصوصی» و «سری» را برای آنها بازگو کنید. برای بچّه‌های کوچکتر می‌توان این مثال را گفت: «همه‌ی ما به توالت می‌رویم و در را می‌بندیم و این کار را به تنهایی انجام می‌دهیم، چون خصوصی و سری است. همین طور اعضای خصوصی بدن ما سری است و باید از لباس استفاده کنیم».به بچّه‌های بزرگتر (پیش‌دبستانی و دبستانی) خود بگویید: گرچه موضوعات خصوصی را می‌دانند، ولی هرگز در مورد این مسائل با کودکان کوچکتر از خود صحبت نکنند و اگر کودکان سوالی کردند به آنها بگویند: «دراین باره از پدر و مادرت سوال کن».مهمترین آموزگاران بچّه‌ها، والدین هستند. نه ما ،و نه کودکان ما هیچ‌گاه نباید از دانستن خجالت بکشیم. زیرا همه‌ی ما حق داریم بدانیم. فقط باید سعی کنیم عبارات را در خور فهم کودکان ساده کنیم. migna.ir
نقش جنسیتی ، رفتاری است که جامعه برای هر جنس به رسمیت می شناسد و مستلزم همانند سازی با رفتار های زنانه و مردانه مقبول فرهنگ است . نقش جنسیتی شکل گیری رفتار بر اساس هویت جنسی است که هماهنگ با آن نمایان می شود . شگفت آور نیست که در این زمینه تفاوت های فرهنگی چشمگیری وجود دارد . بین سنین 4-3 سالگی عمده پسران ترجیحات پسرانه را در انتخاب دوستان ، اسباب بازی ها و فعالیت های مردانه نشان می دهند . پسرها بیشتر از دخترها به بازی های خشن و پر سر و صدا می پردازند . مادرها بیشتر با دخترانشان صحبت می کنند و پدر ها بیشتر به پسرها توجه می کنند . دخترها عروسک بازی را ترجیح می دهند و پسرها با تفنگ بازی می کنند .استقلال بازی های فیزیکی و پرخاشگری در پسرها و وابستگی ، بیان صمیمیت در دختر ها تشویق می شود . از لحاظ زیست شناسی پرخاشگری جسمانی پسرها بیشتر از دخترهاست و توقعات والدین بخصوص انتظارات پدر ، این صفات را تقویت می کند .
در پسر بچه ها بر اساس برچسپی که از خانواده دریافت می کنند ، نقش جنسیتی ممکن است در سنین پائین تری ، نیز شکل بگیرد . کودک 2 ساله نقش جنسیتی دیگران را بیان می کند « او دختر است » . در 3 سالگی ، کودک قادر به تعیین هویت جنسی خود است « من دختر هستم » . این نقش در سراسر دوران کودکی تقویت شده و در اوایل دوران دبستان ، کودک احساس تداوم نقش جنسیتی را دارد . « من همیشه یک دختر خواهم بود » . طی دوران دبستان تا دوران نوجوانی نقش جنسیتی به روند رشدی خود تا مرحله ثبات جنسیتی ادامه می دهد . « من حتی اگر موهایم شبیه برادرم کوتاه باشد می دانم که یک دختر هستم . »
رفتارهای مشخص دخترانه و پسرانه در سن 5-4 سالگی تثبیت و بعد از آن ، این رفتارهای کلیشه ای ادامه می یابد . تغییر در رفتارهای جنسی و نقش جنسیتی در کودکان باید از جهت اختلال در روند شکل گیری هویت جنسی مورد بررسی قرار گیرد .
ارتباطات جنسیتی ، الگو های خاصی نسبت به کودک دارند . در دوران شیرخوارگی ممکن است بچه ها اقدام به دستکاری ناحیه تناسلی خود کنند . دستکاری ناحیه تناسلی فعالیتی طبیعی در کودکان است ، که بویژه در سنین 19-15 ماهگی در کودکان ظاهر می شود و قسمتی از کنجکاوی کلی کودکان نسبت به بدن خودشان است . بین سنین 5- 2 سالگی نیز افزایش بارزی در کنجکاوی به ناحیه تناسلی و بازی های جنسی و تمایل به هم جنسان دیده می شود . این فعالیت ها با احساسات لذت بخش حاصله تقویت می شوند .
در دید کلی ، یادگیری جنسی از طریق تعامل والد – فرزند شامل برآورد نیازهای شیرخوار ، در آغوش کشیدن و تقویت و تنبیه فعالیت های مرتبط با جنس صورت می گیرد . در آغوش کشیدن و تماس فیزیکی مناسب موجب ایجاد امنیت هیجانی و حس مثبت در شیرخواران نسبت به بدنشان شده و با ایجاد تصویر مناسبی از بدن خود ، در شکل گیری آتی عزت نفس جنسی سودمند خواهد بود . تصویر بدنی مناسب از خود از طریق کسب مهارت در فعالیت های جسمی اولیه و رویکرد مثبت والدین نسبت به تکالیفی هم چون آموزش آداب توالت حاصل می شود . در جریان این روند رشدی روانی جسمی ، کودک از راه تقلید ، پاداش و اجبار رفتارهائی را می پذیرد که فرهنگ پیرامون ، آنها را مناسب با نقش جنسیتی او تعیین کرده است . در طی این دوره کودک در مورد اندام جنسی خود کنجکاوی می کند . در این مرحله است که کودک آلت جنسی خود را کشف می کند . درست همانگونه که سایر قسمت های بدن خود را کشف می کند . اگر این کنجکاوی طبیعی تلقی شود و با آن با صداقت و مناسب با سن کودک برخورد شود ، کودک شگفتی دنیا را پذیرفته و در نقشی که دارد احساس رضایت خواهد کرد . migna.ir
کنجکاوی کودکان بصورت سؤالات متعدد در این دوره بیان می شود و نحوه پاسخ به این سؤالات و امتناع کودکان قابل تأمل است . این کنجکاوی ها علاوه بر پرسش سؤالات ممکن است به صورت برهنگی و در آوردن لباس ها ، بازی با دوستان ، بازی با ناحیه تناسلی خود و خود ارضائی بروز کنند . جهت اداره مناسب این روند رشدی توجه به موارد زیر کمک کننده خواهد بود .
رفتار های روانی جنسی کودکان خود را با مسائل بزرگسالان مورد مقایسه قرار ندهید . هرگز در مورد این رفتارها شتاب زده قضاوت نکنید و در مورد علت انجام این رفتارها تأمل کنید .
در مورد الگوهای رفتاری خود و پیام های در یافتی از تلویزیون در رابطه با موارد مرتبط با مسائل جنسی از جمله طرز لباس پوشیدن ، شوخی ها و ارتباطات تجدید نظر کرده و سعی در تعدیل این الگوها نسبت به سن کودک تان داشته باشید . بچه های کوچک زیاد تقلید می کنند و هر آنچه که از سوی بزرگترها می بینند ، انجام می دهند ، حتی اگر پی به اهمیت آنچه که تقلید می کنند ، نبرده باشند .
به فرزندان خود بویژه با بزرگ تر شدن آن ها بیاموزید که شما پدر و مادری هستید که بتوانند از شما سؤال کنند . یعنی پدر و مادری که حتی به ناراحت کننده ترین سؤالات به گونه ای پاسخ می دهید که راه برقراری ارتباط نزدیک تر و با احترام را باز نگه می دارد . زیرا در غیر این صورت کودکان منابع دیگری برای ارضاء نیازهای اطلاعاتی و کنجکاوی های خود جستجو خواهند کرد . طوری با کودکتان رفتار کنید که همیشه شما را در کنار خود احساس کنند .
در مورد سؤالات و رفتارهای جنسیتی هیچ گاه به تنبیه متوسل نشوید و از تحقیر و سرزنش کودکتان خودداری کنید . زیرا این کار نتیجه ای معکوس خواهد داشت و منجر به پنهان کاری و احساس گناه و خجالت افراطی می گردد . اگر موضوعات جنسی تابو شمرده شده و پرسش های کودک با خشونت رد شود ، شرم و ناراحتی زیاده از حد در کودک ایجاد شده و موجب تداخل در شکل گیری عزت نفس جنسی آتی وی می شود .
پاسخ سؤالات را به آینده واگذار نکنید و به کودکان خود پیام های گیج کننده و مبهم ندهید . خجالت خود را در این زمینه کنترل کنید و دچار اضطراب و تشویش نشوید . « هر وقت بزرگ شدی خودت می فهمی » ، « این مسائل مربوط به بزرگترهاست » ، « این حرف ها زشت هستند » ، « اگر از این حرف ها بزنی دهانت زخم می شود » ، پاسخ هائی هستند که به هیچ وجه کمکی به کودک نمی کنند .
· برخورد شدید و توأم با عصبانیت به سؤالات رفتارهای جنسی کودکان خود نداشته باشید . به جای برخورد خصمانه و پرخاشگرانه در این موارد ، ضمن حفظ آرامش خود ، به بچه ها بیاموزید چه کاری مناسب است و چه کاری نامناسب و این که چگونه با بخش های خصوصی بدن خود و دیگران برخورد مناسبی داشته باشد ، این قبیل واکنش ها در رفع کنجکاوی کودکان نه تنها مؤثر نبوده بلکه منجر به عواقب نامناسب از جمله پنهان کاری ، شرم افراطی ، اعتماد به نفس پائین ، اشکال در روابط جنسی آتی خواهد شد
· در برخورد با رفتارهای جنسی نامناسب کودکان از جمله بازی ها ، ضمن بررسی علت انجام این گونه رفتارها ، نادرست بودن آنها را به صورت ساده و روشن توضیح دهید . از توجه افراطی و گوشزد کردن مکرر خودداری نمائید . محدوده ها و مرزها را با کلماتی ساده توضیح دهید . حریم خصوصی افراد و بخش های خصوصی بدن را برای کودکان شرح دهید .
· در صورتی که کودک شما به ناحیه تناسلی خود دست می زند ، بعد از بررسی سایر علل از جمله ناراحتی های جسمی مثل خارش و .... ، بر نادرست بودن این عمل تأ کید کنید . توجه او را به فعالیت های دیگری جلب کنید و از یادآوری مکرر موضوع خودداری کنید . تکنیک بی اعتنائی نیز ممکن است در پایان بخشیدن به این موضوع در کودکان کم سن تر مفید باشد . اگر این مورد در هنگام خواب پیش آید با خواندن کتاب و پرت کردن حواس و تغییر برنامه خواب می توانید این عادت را کاهش دهید .
· در صورت درآوردن لباسها ، با تأکید بر نادرست بودن بازی بدون لباس ، به آن ها کمک کنید تا لباس خود را بپوشند و در صورت تکرار ، در زمان بازی مراقبشان باشید .
· در موارد طرح سؤالات از طرف کودکان ، به هر یک از سؤالات فرزندتان به طور خلاصه پاسخ دهید اطلاعات بیش از اندازه و توضیحات اضافی به فرزندتان ندهید .
- اجازه دهید سؤالات و علایق فرزندتان سمت و سوی بحث را تعیین کند .
- از برداشت و مفاهیم ذهنی فرزند خود در مورد سؤالاتی که طرح می کنند مطلع شوید .
- پاسخ هایی مستقیم با عباراتی دقیق ، اما ساده با توجه به سن کودک خود بدهید .
- از طرح پاسخ های مبهم و نادرست خودداری کنید .
- در هنگام صحبت با کودک خود کلمات قلمبه ، سلمبه استفاده نکنید .
· از بر چسب زدن به فعالیت های جنسی طبیعی کودک خودداری کنید . ذکر عباراتی چون « کثیف است » ، « دست تو پاک نخواهد شد » ، سخت گرفتن در آداب توالت ، موجب شکل گرفتن رفتار های وسواسی و اضطرابی در نزد بچه ها می گردد . استفاده از اسامی متعدد و شوخی های مختلف در مورد رفتارهای جنسی طبیعی کودکان و ناحیه تناسلی موجب عدم آشنائی کودک با رعایت حدود و قوانین گردیده و تکرار شوخی ها و گفته ها ی بزرگسالان موجب برخورد متناقض با وی می شود که برای کودک قابل فهم نیست .
| 
تبادل لینک هوشمند 
تفکر انتزاعی در دوران نوجوانی رشد می کند و عواطف در او شدت پیدا می کند. گاهی به دلایلی به سمت تخیل گرایی مفرط پیش می رود، با تدابیر لازم او را در مسیر درست تربیت قرار دهیم تا از تفکر انتزاعی در جهت پرورش استعدادهایش بهره مند شود.
مرض روحي به ناخوشي‌اي گفته مي‌شود كه در پندار، دريافت و رفتار آدمي آشفتگي پديد آورد.
